Jakie są formy prowadzenia działalności gospodarczej

Zanim założy się własną firmę, należy wziąć pod uwagę wiele czynników dotyczących różnych form prowadzenia działalności gospodarczej. Najistotniejszą cechą odróżniającą je między sobą jest fakt sprawowania kontroli. Jeśli chce się samodzielnie prowadzić biznes i jest się w stanie pokryć wszelkie koszty związane z uruchomieniem oraz prowadzeniem firmy, to najlepszym wówczas wyborem jest indywidualna działalność gospodarcza bądź też spółka z ograniczoną odpowiedzialnością czy akcyjną. Jeżeli natomiast zamierza się prowadzić firmę ze wspólnikami, powinno się wtedy wybrać spółkę cywilną, jawną partnerską, komandytową albo komandytowo-akcyjną.

Przedsiębiorcy mają do wyboru kilka form prowadzenia działalności gospodarczej. Są to:

1. Przedsiębiorstwa jednoosobowe (indywidualne)- firma posiada jednego właściciela i reprezentanta, będącego osobą fizyczną. Podstawą prawną tworzenia oraz funkcjonowania przedsiębiorstw jednoosobowych w Polsce jest Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, a także przepisy Kodeksu cywilnego (poza częścią dotyczącą spółek). Ten typ prowadzenia firmy w największym stopniu umożliwia danemu przedsiębiorcy samodzielne działanie i zarządzanie. Indywidualna działalność gospodarcza cechuje się: łatwością dokonywania zmian w kapitale firmy oraz wprowadzania zmian związanych np. z profilem działalności, jasnym podziałem praw i obowiązków, ustalonych przez właściciela firmy, prostotą rozliczeń księgowo-finansowych i niewysokimi kosztami rejestracji oraz prowadzenia firmy. Przy zakładaniu przedsiębiorstwa jednoosobowego nie trzeba spełniać jakichkolwiek wymagań kapitałowych (np. minimalna wielkość kapitału). W kwestii prawnej zazwyczaj wystarcza zgłoszenie faktu utworzenia firmy do tzw. ewidencji działalności gospodarczej. Należy pamiętać, że posiadanie indywidualnej działalności gospodarczej wiąże się z pełną odpowiedzialnością właściciela firmy (jeśli dojdzie do bankructwa będzie on musiał spłacić dług z własnej kieszeni), niemożnością zbudowania dużej organizacji, uzależnieniem całego rozwoju firmy od jednej osoby oraz z tym, iż kiedy zabraknie pracownika, to szef będzie musiał być stale obecny, co czasami jest niewykonalne. Firmy indywidualne działają głównie w dziedzinach takich jak: usługi, handel, drobna produkcja. Tworzą one z reguły najliczniejszą grupę firm.

2. Spółki - to zrzeszenie osób bądź kapitału celem prowadzenia działalności gospodarczej. Z punktu prawnego jest umową zawieraną przez wspólników w celu prowadzenia wspólnego przedsiębiorstwa zarobkowego czy też osiągnięcia w innej formie wspólnego celu gospodarczego. Polskie prawo wyróżnia następujące rodzaje spółek:

- Spółki osobowe, opierające swoją działalność na osobistej pracy wspólników w przedsiębiorstwie. Wspólnicy razem ze spółką ponoszą pełną odpowiedzialność majątkową za zobowiązania danej spółki. Do wyboru mamy tu: spółkę jawną (prowadzi ona we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe o większym rozmiarze, nie będąc spółką handlową. Może ją reprezentować każdy ze wspólników, zaś jej majątek jest własnością osobistą. Ta forma działalności gospodarczej nie wymaga powoływania rady nadzorczej i zarządu. Nie jest ona popularna, ponieważ przynosi niewielkie korzyści), spółkę komandytową (najrzadziej spotykana działalność na rynku polskim. Jej wyróżnikiem jest to, że jeden ze wspólników odpowiada całym swoim majątkiem wobec wierzycieli. Ponadto przynajmniej jeden z nich musi mieć ograniczoną odpowiedzialność. Ograniczona odpowiedzialność komandytariuszy nie wymaga wkładu kapitałowego i jest dobrym sposobem inwestowania. Zaletą założenia takiej spółki jest m.in. możliwość prowadzenia przedsiębiorstwa na większą skalę i korzystania z prostych zryczałtowanych form opodatkowania. Wadami zaś są: pełna odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki i wymóg prowadzenia pełnej księgowości), spółka komandytowo-akcyjna (od komandytowej różni się tym, że kapitału nabywa się przez emitowanie akcji. Wspólnicy zaś pełnią rolę akcjonariuszy, więc nie są odpowiedzialni za zobowiązania spółki) i spółka partnerska (celem spółki jest wykonywanie wolnego zawodu; musi się składać z co najmniej dwóch wspólników, którzy są osobami fizycznymi; odpowiedzialność wspólników jest ograniczona; firma musi zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera).

- Spółki kapitałowe - nie ma w nich najczęściej więzi między działalnością spółki a osobistą pracą wspólników, zaś ci ostatni nie są odpowiedzialni za zobowiązania spółki wobec wierzycieli. Jedynym podmiotem odpowiedzialności jest spółka, która odpowiada za zobowiązania swoim (wydzielonym z majątku wspólników) kapitałem. Spółki kapitałowe dzielimy na: spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (prowadzący tę spółkę ponoszą tylko częściową odpowiedzialność za zobowiązania spółki- do wartości ich udziałów. Sprawdza się ona w przypadku uzyskania możliwości włożenia znacznego kapitału, a także prowadzenia przedsiębiorstwa na większą skalę. Sama spółka jest podmiotem prawnym. Charakteryzuje się ona ponadto: nieograniczona możliwością prowadzenia różnych przedsiębiorstw, powołaniem zarządu zajmującym się księgowością i reprezentowaniem firmy) oraz spółkę akcyjną (forma działalności gospodarczej, posiadająca akcjonariuszy, czyli osoby, które wykupiły udziały firmy. Spółka ta jest osobowością prawną i wymaga prowadzenia pełnej księgowości oraz jest podwójnie opodatkowana, jeżeli chodzi o dochody).

- Spółki cywilne - są one prawnie regulowane art. 860-875 Kodeksu cywilnego i Kodeks handlowy (spółki handlowe). Spółki cywilne umieszczane są w ewidencji działalności gospodarczej, natomiast spółki handlowe - w rejestrze handlowym. Do tego typu spółek zalicza się spółki: spółkę jawną, spółkę akcyjną, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę komandytową. Spółki cywilne charakteryzują się tym, iż wspólnicy zobowiązują się dążyć do wspólnego celu gospodarczego poprzez działanie w sposób oznaczony, w tym w szczególności przez wniesienie wkładów. Założenie tej działalności gospodarczej jest proste i niedrogie, lecz wspólnicy są osobiście odpowiedzialni i ręczą za firmę całym swoim majątkiem.

Podstawowymi kryteriami przy założeniu i prowadzeniu działalności gospodarczej powinny być: możliwość finansowania działalności, zakres: kierowania, kontroli firmy i odpowiedzialności majątkowej i ryzyka kapitałowego, wymagania założycielskie oraz obciążenia podatkowe.