Jak opatentować wynalazek
Jeszcze parę stuleci temu każdy wynalazca, który chciał mieć jakiekolwiek korzyści materialne ze swojego wynalazku, musiał trzymać swój pomysł w tajemnicy. Często zdarzało się, że zabierał on swoją cenną wiedzę ze sobą do grobu. Dziś formą ochrony wynalazku jest patent. Stanowi on układ typu „dać, aby wziąć” zawarty między wynalazcą a społeczeństwem. Wynalazca zdradza tajemnicę swojego wynalazku, zaś społeczeństwo daje mu monopol (ograniczony czasowo) na czerpanie z niego korzyści komercyjnych.
Patent jest dokumentem, który ujawnia nowe rozwiązanie techniczne na temat cech danego wynalazku (substancja, konstrukcja, technologia) i potwierdza przyznanie wyłącznego monopolu prawnego na zawodowe oraz zarobkowe korzystanie z tego rozwiązania osobie, która je stworzyła. Patentu udzielają upoważnione do tego urzędy patentowe na okres 20 lat. Dokument ten jest ważny tylko na terytorium państwa bądź wspólnoty państw, którego agenda udzieliła to prawo. Formalnie patentem można nazwać prawo do zabronienia innym osobom fizycznym lub też mających charakter prawny wykorzystywania dla celów zarobkowych czy użytkowych określonego pomysłu lub wynalazku zastrzeżonego w urzędzie patentowym. Potocznie patentem nazywa się także sam opatentowany wynalazek.
„Patent” posiada łaciński rdzeń, który znaczy tyle co „stać otworem”. System patentowy stworzono w celu zachęcenia wynalazców do ujawniania rozwiązań zastosowanych w swoich wynalazkach.
Jeśli mamy do czynienia z wynalazkiem tajnym, to w tym przypadku patentu udziela się na rzecz skarbu Państwa. W innym okolicznościach jest własnością autora.
Zanim udamy się do Urzędu Patentowego, należy upewnić się, że patent nie narusza innych, istniejących już patentów. Można to zrobić poprzez np. wejście na stronę Ośrodków informacji patentowej w Polsce i na Świecie.
Rozróżnia się m.in. patenty zależne (wynalazek oparty na innym wynalazku) i dodatkowe (patent na wynalazek, który jest ulepszeniem wynalazku tego samego autora).
Aby opatentować swój wynalazek, należy wysłać jego opis do Urzędu Patentowego. Musi on spełniać szereg wymogów takich jak:
-poprawność merytoryczna (wynalazek musi działać)
-pełna dokumentacja techniczna (w tym np. rysunki)
-posiadanie przez właściciela w pełni funkcjonalnego prototypu wynalazku bądź modelu w mniejszej skali lub też jednego udokumentowanego skuteczne zastosowania (w przypadku patentowania procedur albo struktur organizacyjno-technicznych)
-jasny i klarowny opis wynalazku oraz ściśle określony zakres jego zastosowań
-w „idei” wynalazku trzeba zawrzeć element \"całkowitej nowości”
Na formularzu zgłoszeniowym w formacie A4 do Urzędu Patentowego powinno się zawrzeć swój nowatorski pomysł, czyli opisać wynalazek: tytuł, dziedzina, jego zalety i skutki wynalezienia.
Można także dokonać zgłoszenia on-line, które jest szybsze i tańsze, lecz wymaga elektronicznego podpisu oraz odpowiedniego oprogramowania.
Urząd Patentowy szczegółowo bada zdolność patentową, nowość, a także nieoczywistość wynalazku.
Opatentować można tylko i wyłącznie wynalazek- nowe rozwiązanie techniczne, które posiada poziom wynalazczy i nadaje się do przemysłowego stosowania. Na pozostałe przedmioty własności przemysłowej (np. wzory użytkowe bądź przemysłowe, znaki towarowe, topografie układów scalonych, oznaczenia geograficzne) udziela się prawa ochronnego lub prawa z rejestracji.
Ceny za zgłaszanie patentów uzależnione są od dziedziny danego wynalazku. Kwota ta oscyluje w granicach kilku tysięcy złotych. Rozróżnia się opłaty jednorazowe (np. za zgłoszenie patentu tradycyjne bądź w formie elektronicznej) i opłaty okresowe(np. za przedłużenie ochrony patentowej).
Prawo patentowe udziela wynalazcy wyłączności na wynalazek w zamian za jego ogłoszenie. Po upływie 20 lat wynalazek należy do społeczeństwa. Wszystkie patenty publikuje się w rejestrze patentów (po upływie 18 miesięcy od daty pierwszeństwa do uzyskania patentu).
Właściciel patentu ma prawo do sprzedania go lub udzielenia na niego licencji. Może również zastrzec sobie wykorzystywanie informacji, które są przedmiotem jego patentu.
Ten, kto pierwszy opatentuje dany pomysł może wyjść prawnie przeciw każdemu, kto ukradnie jego pomysł lub też wyjdzie z takim samym pomysłem później. Nie ma znaczenia czy doszło się do tej samej idei niezależnie lub że nie wiedziało się wcześniej o tym patencie. Jest się wówczas winnym pogwałceniu patentu i grozi za to nawet kara więzienia. W Polsce patenty chronione są przez ustawę z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. 2001 Nr 49 poz. 508), a także przez ustawę z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503).
Nie udziela się patentów na m.in. chirurgiczne sposoby leczenia ludzi oraz zwierząt, czysto biologiczne sposoby hodowli odmian roślin i ras zwierząt i ogólnie na wynalazki, których wykorzystywanie leżałoby w sprzeczności z porządkiem publicznym czy też dobrymi obyczajami.
Patent traci swoją ważność w przypadku upłynięcia okresu, na który został udzielony, braku uiszczenia w określonym terminie opłaty okresowej, wtedy, gdy uprawniony do korzystania z patentu zrzeknie się tych uprawnień i wówczas, kiedy nastąpiła niemożność korzystania z opatentowanego wynalazku z powodu niedostępności potrzebnego do użytkowania danego wynalazku materiału biologicznego.